Quendel, beesweed, ትህትና ወይም የአትክልት ቲም - የተለያዩ የቲም ዝርያዎች በብዙ ታዋቂ ስሞች ይታወቃሉ. ከ11ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ጀምሮ ቅመም እና መድኃኒትነት ያለው እፅዋቱ በጀርመንኛ ተናጋሪ አገሮችም ሲዘራ ቆይቷል፤ የቤኔዲክት መነኮሳትም ከጣሊያን አመጡ።
ቲም በመጀመሪያ የመጣው ከየት ነው?
Thyme በመጀመሪያ የመጣው ከሜዲትራኒያን አካባቢ ሲሆን ቀደም ሲል በጥንቷ ግብፅ ለሙሚመም እና ለመድኃኒት እፅዋት ያገለግል ነበር። በ11ኛው ክፍለ ዘመን የቤኔዲክት መነኮሳትን በመንከራተት በአውሮፓ ተስፋፋ።
ታይም በግብፃውያን ዘንድ የታወቀ ነበር
የታይም (በወቅቱ "ታም" በመባል ይታወቅ የነበረው) ተጠባቂ ውጤት አስቀድሞ በጥንቷ ግብፅ ለሙሚሚሽን ዝግጅት ይውል ነበር። ተክሉን እንደ መድኃኒት ዕፅዋት መጠቀም ቀደም ሲል ይታወቅ ነበር. በጥንቷ ግሪክ እና የሮማ ኢምፓየር ቲም የመተንፈሻ አካላት በሽታዎችን እና የጨጓራና ትራክት ቅሬታዎችን ለማከም ጥቅም ላይ ይውላል. እንደ Theoprastus, Dioscorides እና ፖሊማት ሮማን ፕሊኒ የመሳሰሉ ታዋቂ ደራሲያን የተለያዩ የአጠቃቀም እና የዝግጅት ዓይነቶችን ገልጸዋል. በ 12 ኛው ክፍለ ዘመን ፈዋሹ አቢስ ሂልዴጋርድ ቮን ቢንገን ቲም በጽሑፎቿ ውስጥ እንደ መድኃኒትነት ያለው እፅዋት ገልጻለች - በመካከለኛው ዘመን መገባደጃ ላይ እፅዋቱ በጀርመንኛ ተናጋሪ አገሮችም ሰፊ መድኃኒት ነበር ።
ከ200 በላይ የተለያዩ ዝርያዎች
በሀገራችን በብዙ ጓሮዎች ውስጥ የተለመደው ቲም ወይም የአትክልት ስፍራ ቲም በመባል ይታወቃል።ይሁን እንጂ ዝርያው ከ 200 በላይ ዝርያዎች የተከፈለ ነው, ይህም በደቡባዊ አውሮፓ በሚገኙ ደረቅ ሜዳዎች ውስጥ በተፈጥሮ ማደግ ብቻ ሳይሆን በመካከለኛው አውሮፓ ሞቃታማ የአየር ጠባይ ውስጥም ያድጋል. ምናልባት በጣም አስፈላጊው የቲም አይነት እውነተኛው ቲም ነው (ቲሞስ vulgaris፣ ሮማን ቲም በመባልም ይታወቃል) የሚከተሉት ዓይነቶችም በብዛት ጥቅም ላይ ይውላሉ፡
- የሎሚ ቲም (Thymus x citriodorus)
- Cascade thyme (Thymus longicaulis፣በተለይ በረንዳ ሳጥን ውስጥ ቆንጆ)
- አሸዋ thyme (Thymus serpyllum)
- ፊልድ ቲም (Thymus pulegioides፣ ደግሞ thyme በመባልም ይታወቃል)
መከሰት እና ስርጭት
Thyme በሜዲትራኒያን ባህር አካባቢ ባሉ ሀገራት በብዛት ይበቅላል። በሌላ በኩል ፊልድ thyme (Quendel) በመካከለኛው አውሮፓ የሚገኝ ሲሆን በሰሜናዊ ጣሊያን, በፈረንሳይ እና በደቡባዊ ስዊዘርላንድ ይበቅላል.በገበያ ላይ የሚገኙት እፅዋት በአብዛኛው ከፈረንሳይ፣ ከስፔን፣ ከቱርክ እና ከሞሮኮ እንዲሁም አንዳንዶቹ ከጀርመን የመጡ ናቸው። በተጨማሪም የመድኃኒት ዕፅዋት በሜዲትራኒያን እና አህጉራዊ የአየር ጠባይ ባለባቸው በማደግ ላይ ባሉ አካባቢዎች በዓለም ዙሪያ ተስፋፍተዋል ።
ጠቃሚ ምክሮች እና ዘዴዎች
ግራጫ ትራስ ቲም (Thymus pseudolanoginosus) አምስት ሴንቲሜትር የሚያክል ቁመት ያለው እና የሚያማምሩ ሮዝ አበባዎችን የሚያለማው በተለይ ለሮክ ጓሮዎች እንደ መሬት መሸፈኛ እና ጠንካራ እፅዋት ተስማሚ ነው።
